Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2008

Damien Hirst: Ο δημιουργός που έγινε επιχειρηματίας

Το όνομα Ντέμιαν συνήθως το δίνουνε σε σατανικούς μπόμπιρες που πρωταγωνιστούν σε ταινίες τρόμου. Γλυκές φάτσες που τις κατάλληλες στιγμές μεταμορφώνονται. Τα μάτια τους κοκκινίζουν, τα δόντια τους μεγαλώνουν και τα χέρια τους είναι ικανά να σηκώσουν τάνκερ. Κάπως έτσι θα έμοιαζε και το γλυκό εγγλεζάκι που γεννήθηκε στο Bristol στις 7 Ιουνίου του 1965. Μετά βέβαια (απ’ ότι φαίνεται δημόσια τουλάχιστον) ο Damien Hirst δεν ανέπτυξε διαβολικές ιδιότητες αλλά παρόμοιες: καλλιτεχνικές. Plus επιχειρηματικές.



Μεγαλώνοντας, μόνο από τη μητέρα του, δείχνει την κλίση του στην τέχνη. Πηγαίνει σε καλλιτεχνικό κολλέγιο και το 1988 είναι από τους κεντρικούς διοργανωτές σε μια ανεξάρτητη φοιτητική έκθεση με τίτλο Freeze. Εκεί συναντά και από κοντά τι σημαίνει χρήμα. Τι σημαίνει συλλέκτης μοντέρνας τέχνης. Όλα αυτά σ’ ένα όνομα: Charles Saatchi. Ήταν μικρό το παιδί, τα ριγκανόμιξ (νεοφιλελεύθερες πολιτικές των Ρέιγκαν και Θάτσερ στα τέλη της δεκαετίας του ’80) ρήμαζαν τα μεσαία και χαμηλά στρώματα και ο Hirst παραδίδεται στον μάστορα της διαφήμισης (η Saatchi&Saatchi είναι μια κολοσσιαία διαφημιστική εταιρεία).

Από το 1991 και μετά ο Hirst ζει όπως και άλλοι μοντέρνοι δημιουργοί αυτό που ονομάζεται εποχή Saatchi. Καταπιάνεται αρκετά με το θάνατο και τη ...φορμαλδεΰδη. Το 1992 παρουσιάζει The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living, στο οποίο τοποθετεί ένα νεκρό καρχαρία μέσα σε φορμαλδεΰδη. Το «ψαρικό» του στοίχισε 6.000 λίρες αλλά λίγο τον ένοιαξε αφού ο χρηματοδότης του έδωσε 44.000 παραπάνω ώστε να το αποκτήσει. Εδώ που τα λέμε και τον Saatchi λίγο τον ένοιαξε αφού το πούλησε το 2005 σε έναν φιλότεχνο μάνατζερ για 12 εκατομμύρια δολάρια. Το 1995 ο Hirst κερδίζει το βραβείο Turner με το «Δύο το..κάνουν και δύο παρακολουθούν» (Two Fucking and Two Watching). Είναι πια και πλούσιος, καταξιωμένος και μόλις 30 χρονών. Σε δύο χρόνια ο Blair ανεβαίνει στην εξουσία, η Αγγλία δείχνει ν’ αλλάζει εποχή και ο Hirst είναι ένας από τους εκφραστές αυτής της αλλαγής στην τέχνη. Εδώ κάπου καλείται ν’ απαντήσει και σε ένα από τα σύγχρονα ρητορικά ερωτήματα. Γίνεται να είμαι star, πλούσιος και καλλιτέχνης;

Στο ευρωπαϊκό Time της 15ης Σεπτεμβρίου 2008 στο εξώφυλλο ποζάρει ο Hirst αλά Bono. Φοράει τα γυαλιά με τους μπλε διάφανους φακούς. Δείγμα pop star και πλουτισμού όπως θα σημειώσει Guardian. Την ίδια ώρα στο αμερικάνικο Time αντίστοιχα είναι η σέξι φούστα της αμερικάνικης πολιτικής σκηνής, Sarah Palin. Καταλαβαίνετε τη σύγχυση των συντακτών του με τα δύο φαινόμενα. Η Palin είναι η γυναίκα με τα πυροβόλα που εκπροσωπεί τον νεοσυντηριτισμό και τον αμερικάνικου τύπου χριστιανισμό. Ο Hirst είναι ο άνθρωπος που δήλωσε στο BBC πως η επίθεση στους δίδυμος πύργους «ήταν ένα έργο τέχνης» αλλά από την άλλη ,όμως, ετοιμάζεται να γίνει πολυδισεκατομυριούχος μέσα σε δύο βράδια. Time είσαι τι να κάνεις, όπου δολάρια και εξώφυλλο.

Ο Hirst γίνεται από τα πρόσωπα των ημερών γιατί κάνει ένα βήμα παραπάνω. Απομακρύνει μεσάζοντες, γκαλερίστες και βγάζει στο σφυρί τα 223 έργα που ενδεχομένως θα πουλούσε στην έκθεση που θα έκανε. Στόχος του να τα πουλήσει όλα και να φύγει κατά 100.000.000€ πλουσιότερος. Καλλιτέχνης ή ροκ σταρ αναρωτιούνται κριτικοί τέχνης και κοινή γνώμη. Κάτι πολύ περισσότερο: Επιχειρηματίας. Τη βραδιά που χρεοκόπησε η Lehman Brothers και που ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα γνώρισε τη μεγαλύτερη κρίση της δεκαετίας ο Hirst έβγαλε ούτε λίγο ούτε πολύ 140.000.000€ σε δύο νύχτες βάζοντας τον εαυτό του στη δεύτερη θέση της σχετικής λίστας που μετράει την σχέση περισσότερων κερδών/ημέρα (πρώτος είναι ο ραδιοφωνικός παραγωγός Howard Stern με 200.000.000€).



Ο Hirst τελικά μπορεί να πέτυχε το σταριλίκι να έβγαλε και τα λεφτά του. Όμως παραμένει καλλιτέχνης; Καλή η δημοπρασία για την τσέπη σου αλλά αν κρατήσουμε και κάποιες παραδόσεις και επανέλθουμε στο κλασικό «ο καλλιτέχνης θρέφεται από την κριτική του κοινού πάνω στη δουλειά του» τότε ο Damien σίγουρα θα εντοιχιστεί και αυτός μαζί με τα λεφτά του στην αγαπημένη του φορμαλδεΰδη. Ήδη στην Αγγλία ακούγονται φωνές που υποστηρίζουν πως με τα ίδια χρήματα θ’ αποκτούσανε στα εθνικά τους μουσεία έργα του Τισιάνου και δεν θα συζητάγανε για τα υπερεκτιμημένα «νεκροτομεία» του Hirst. Δεν έχουν και άδικο. «Το ίδιο θα έκανε ο Βελάσκεθ, ο Πικάσο, ο Γκόγια και ο Ρέμπραντ αν ζούσαν τώρα», δήλωσε, απαντώντας, ο περήφανος Εγγλέζος για τις επιλογές του. Μόνο που δε ζούνε...

Σ.Δ., Αυγή, 21/09/08

Δεν υπάρχουν σχόλια: